ابتلاء و امتحانات الاهی
امتحانات الاهی انواع مختلفی دارند و به شکل های گوناگونی برای هر کس بسته به شرایط و موقعیت خاصی که دارد ظهور و بروز می یابد: ترس، گرسنگی،کاهش در اموال و جان، جنگ و جهاد، مریضی و هر چیز دیگری که بتوان بر آن عنوان بلا نهاد.چنانچه قرآن کریم در این باره می فرماید:«وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ»؛ «قطعاً همه شما را با چیزى از ترس، گرسنگى، و کاهش در مالها و جانها و میوهها، آزمایش مىکنیم و بشارت ده به استقامت کنندگان!» که هر کدام در اثر عللی به وجود می آید ولی قران کریم از آن به آزمون بندگان یاد می کند تا استعدادهای بشری ظهور یابد و شاکر از کافر و راستگو از دروغگو معلوم شود.
امام باقر(علیه السلام) می فرماید: خداوند عزیز و با جلال، از بنده مومنش با رنج و بلا دلجویی می کند، همچنان که شخص با هدیه ای که ازسفر آورده، از خانواده اش دلجویی می کند و خد ا مومن را از دنیا پرهیز می دهد، همچنان که طبیب، بیمار را (از بعضی خوردنی ها و آشامیدنی ها) پرهیز می دهد.
ترس
یکی از مواردی که انسان به وسیله آن مورد آزمایش قرار می گیرد، مساله ترس است :.«وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ»:( قطعاً همة شما را با چیزی از ترس می آزماییم)،(سوره بقره/آیه155)زمانی که مساله ترس پیش می آید، گروهی از مردم خود را می بازند و به خاطر اینکه کوچک ترین ضرری به آن ها نرسد، شانه از زیر بار مسولیت خالی میکنند و در جنگ ها فرار می کنند، یا راه سازشکاری در پیش می گیرند، و با عذر تراشی هایی همچون:«نخشی ان تصیبنا دائره»(مائده/52)،ما می ترسیم ضرری به ما متوجه شود، از تکلیف الاهی سر باز می زنند. اما گروهی دیگر در برابر عوامل ترس با ایمان و توکل بیشتری خود را برای هرگونه فداکاری مهیا می کنند، چنان که در قرآن آمده است:«الذین قال لهم الناس ان الناس قد جمعوا لکم فاخشوهم و زادهم ایما و قالوا حسبنا الله نعم الوکیل »( وقتی به مردم با ایمان می گفتند اوضاع خطرناک است، و دشمنان شما مجهزند، شما عقب نشینی کنید، بر ایمان و توکل آن ها افزوده می شد)!(آل عمران/173). و از آنجایی که همه مردم در برابر ابتلائات الاهی یکسان نیستند، در آخر آیه آمده است:«بشرالصابرین» که این نکته اشاره به راه موفیت در این آزمایش ها دارد، با این عنوان که، نخستین و مهم ترین گام برای پیروزی، همان است که در جمله کوتاه و پر معنی«بشر الصابرین» در آیه فوق آمده است، این جمله با صراحت می گوید:رمز پیروزی در این راه، صبر و پایداری است و به همین دلیل بشارت پیروزی را تنها به صابران و افراد با استقامت می دهد. در واقع می خواهد گوشزد کند که، فقط افرادی که ایمانشان ضعیف است، در چنین مواقعی اعتدال خود را از دست داده و گرفتار اضطراب می شوند، اما دوستان خدا چون برنامه و هدف روشنی دارند بدون حیرت و سرگردانی، مطمئن و آرام به راه خود ادامه می دهند، خدا نیز روشن بینی بیشتری به آن ها می دهد که در انتخاب راه صحیح دچاراشتباه نشوند، چنان که قرآن کریم می فرماید:«والذین جاهدو فینا لنهدینهم سبلنا»:(کسانی که در راه ما به جهاد بر می خیزند ما آن ها را به راه های خود هدایت میکنیم).(عنکبوت/69).همچنین توجه به این حقیقت که همه این حوادث در پیشگاه خداوند رخ می دهد و او از همه چیز آگاه است و افراد پیش از آن ها نیز دچار چنین آزمایش هایی بوده اند، مایه دلگرمی آنان شده و تاثیر بسزایی در روح انسان خواهد گذاشت تا ادامه راه برایش آسان تر شود. چنان چه امام حسین علیه السلام به هنگامی که بعضی از عزیزانش با فجیع ترین وجهی شربت شهادت نوشیدند، فرمود:«هَوَّنَ عَلَیَّ ما نَزَلَ بی انَّهُ بِعَینِالله»:(همین که می دانم این امور در برابر دیدگان علم پروردگار انجام می گیرد تحمل آن بر من آسان است).